Nieuwe wetten, andere aanpak

De Omgevingswet en de Wet Kwaliteitsborging. Twee wetten waar u in de directe toekomst mee te maken gaat krijgen. Zoals het er nu naar uitziet moeten beide wetten op 1 januari 2021 ingaan. Maar er moet nog veel gebeuren. Zowel op bestuurlijk niveau, de gemeente, als bij u in de huiskamer en op uw werkplek. Want het gaat ons allemaal aan, met name de Omgevingswet. Deze wet raakt de hele maatschappij, met een mooi woord: de fysieke leefomgeving. Maar wat houdt het precies in? En waarom zijn deze wetswijzigingen nodig?

Allereerst de Omgevingswet. De wet bundelt 26 wetten: van ruimtelijke ordening tot natuurbescherming en van WMO tot plaatselijke regels omtrent horeca. De vele wetten die nu van kracht zijn, zijn vaak uit nood geboren en functioneren daarmee naast elkaar. De regels uit deze wet worden gebundeld in de nieuwe Omgevingswet, tegelijkertijd vereenvoudigd en op elkaar afgestemd.

Overzichtelijker
Omdat er zoveel onderdelen in deze nieuwe wet worden gevoegd vraagt dat veel voor burgers en de overheid. Waar er nu veel verschillende loketten zijn waar uw vragen beantwoord worden, is het de bedoeling dat er vanaf 2021 één antwoord komt waarin alle onderdelen van de Omgevingswet zijn meegenomen. Vraagt u een vergunning aan voor een nieuw restaurant, dan wordt daarin naast de vergunning voor het bouwen ook direct het schenken van alcohol en het realiseren van een terras meegenomen. Eén vergunning voor uw locatie: wel zo overzichtelijk.

Ja, mits
Dat is een hele winst ten opzichte van de huidige wetgeving. Daar maakt de ene wet bepaalde ontwikkelingen mogelijk, maar sluit een andere wet deze weer uit. Waar u bij het ene loket een ‘ja’ krijgt, moet u bij het andere loket een ‘nee’ accepteren. Eenvoudiger en overzichtelijker dus. Tegelijkertijd moet de overheid een andere bril opzetten bij het beoordelen van uw plannen. Huidige wetten hebben weigeringsgronden: “wij werken niet mee, tenzij u aan deze voorwaarden voldoet.” Bij de Omgevingswet is dit beginsel veranderd in een: “wij werken mee, mits aan deze voorwaarden voldaan wordt”. Het scheelt maar een paar woorden, maar de intentie is wezenlijk anders.

Sneller
De overheid moet ook snel kunnen reageren op ontwikkelingen. Dat er veel wetten verdwijnen betekent ook dat er veel regels verdwijnen en andere regels eenvoudiger worden. Ook worden procedures korter: in principe moet alles binnen 8 tot 14 weken worden afgehandeld. U begrijpt dat dit veel vraagt van de werkwijze van de overheid. De hokjes moeten weg en er moet breder naar een plan gekeken worden. Er moet gedacht worden in oplossingen, waarbij alle belangen worden afgewogen.

Ermelo
In ons dorp wordt hard gewerkt aan dit nieuwe hoofdstuk in de wetgevingsgeschiedenis. Uit voorgaande alinea’s kunt u concluderen dat het de gehele organisatie raakt. De wet geeft de mogelijkheid om veel vrijheid te creëren om ontwikkelingen mogelijk te maken. De raad zal die vrijheid moeten omkaderen. Tegelijkertijd wordt de ambtelijke organisatie voorbereid op de nieuwe werkwijze. Er wordt al veel meer over grenzen gekeken bij planvorming dan vroeger en er wordt al meer in oplossingen gedacht. Er moet ook nog veel gebeuren. Daar zult u als burger met name volgend jaar meer van gaan merken.

Wat betekent het voor u?
Participatie is een belangrijke pijler in de Omgevingswet. Participatie is een mooi woord voor ‘actieve deelname’. Van u wordt dus deelname verwacht bij de planvorming. De manier waarop dat gebeurt zal per plan verschillen. U begrijpt dat het kappen van een boom van een andere orde is dan het bouwen van een zorggebouw. Dat moet lange bezwaar- en beroepsprocedures achteraf voorkomen en voor meer draagvlak zorgen in de omgeving. Wat zou het mooi zijn als daarbij ook de ‘ja-mits’-bril opgezet wordt en er gekeken wordt naar een oplossing waar de hele omgeving tevreden mee kan zijn. 

Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen
Hiermee krijgt u vanaf 2021 te maken als u gaat bouwen of verbouwen. Nu vraagt u een vergunning aan bij de gemeente en als die verleend is mag er gebouwd gaan worden. De gemeente komt af en toe controleren of het volgens de regels gebeurd en doet aan het einde een oplevercontrole. Dat gaat best wel ingrijpend veranderen. De bouwkwaliteit verhogen, dat is de bedoeling van deze wet. Maar hoe?

De bouwvergunning
De bouwvergunning spreekt voor iedereen tot de verbeelding. Vergunning binnen? Bouwen maar. Voordat de vergunning is verleend zijn er echter vaak al veel tekeningen, onderzoeken en berekeningen gemaakt. Als die allemaal positief beoordeeld zijn kan het licht op groen en kan er gebouwd gaan worden. Tijdens de bouw moet men zich ook houden aan de afspraken die vastgelegd zijn in de vergunning. Natuurlijk, een kleine wijziging daargelaten en vergunningvrij kunnen er altijd zaken gewijzigd worden, maar ingrijpende wijzigingen kunnen leiden tot een bouwstop.

Controle op de bouwplaats
De toets aan het Bouwbesluit vervalt, straks gaat tijdens de bouw gecontroleerd worden of hieraan wordt voldaan. Veel van de berekeningen die gemaakt worden om aan te tonen dat er voldaan wordt aan de regels van het Bouwbesluit hoeven straks ook niet ingediend te worden bij de aanvraag. Dat hieraan wordt voldaan wordt vastgelegd in een dossier. Dat dossier wordt gedurende de bouw opgebouwd door een kwaliteitsborger. Dat is een onafhankelijke, gecertificeerde, zakelijke partij.

Hoe gaat het in zijn werk
U moet straks nog steeds een vergunning aanvragen. Die aanvraag heeft een veel beperktere omvang, want de toets aan het Bouwbesluit vervalt. Na het ontvangen van de bouwvergunning kan gestart worden met de bouw, nadat er een plan van aanpak is ingediend door de kwaliteitsborger en goedgekeurd is door de gemeente. Tijdens de bouw beoordeeld de kwaliteitsborger de kwaliteit en verwerkt dit in zijn dossier. Bij oplevering levert de kwaliteitsborger een as-built dossier aan bij de gemeente en die krijgt 10 dagen de tijd om de ingebruikname goed te keuren. 

En in Ermelo?
Ermelo is vanaf het begin bezig geweest met de ontwikkelingen rondom de wet Kwaliteitsborging. Zo zijn er al meerdere proefprojecten gedraaid, waaronder het nieuwe gebouw aan het Raadhuisplein waarin Intersport is gevestigd. Eind oktober is er een informatieavond gehouden voor bedrijven die werkzaam zijn in de bouw. Daar werd dit project uitvoerig geanalyseerd en de gevolgen voor een ieder besproken. Het bleek dat men vooral moet wennen aan de nieuwe rol die partijen krijgen. Aannemers krijgen meer verantwoordelijkheid, architecten misschien een minder prominente rol en opdrachtgevers wordt een beter gebouw beloofd.

Wie gaat dat betalen?
Dit alles betekent ook dat er een partij bij komt die ‘mee moet eten’ van het beschikbare bouwbudget. Kortom, bouwen wordt nog duurder. Daarom komt de gemeente Ermelo initiatiefnemers tegemoet door bij proefprojecten een korting te geven op de legeskosten van 40%. Bij dakkapellen zal dat geen winst opleveren, maar bij grotere bouwprojecten is dat het onderzoeken waard en is het mogelijk zelfs goedkoper dan een ‘standaard’ bouwvergunning.

Haalbaarheid
Aan zowel de Omgevingswet als de Wet Kwaliteitsborging is lange tijd gewerkt, maar ook lange tijd getwijfeld. Getwijfeld over het nut, draagvlak en de haalbaarheid. Inmiddels is het wel zeker dat de wetten er gaan komen en wordt er alleen nog getwijfeld over de datum waarop deze in werking treden. 1 januari 2021 wordt genoemd als een harde datum, maar is meer bedoeld om Nederland tot spoed te manen. Het kan echter maar zo zijn dat er binnenkort een andere ingangsdatum wordt gepubliceerd. <